CENTUM ANNOS SALIT 4
(honderd jaren sprongen - deel 4)
Het hoofdthema dat beide werkgroepen (Parochiale Werkgroep Zaffelare 1221-2021 en De Nieuwe Ontginning) hanteren voor de feestelijkheden van 800 jaar Zaffelare is 'geschiedenis'. De locale geschiedenis van Zaffelare en omstreken is de specialiteit van De Nieuwe Ontginning, terwijl de Parochiale Werkgroep 1221-2021 zich eerder bezighoudt met evenementen die geïnspireerd zijn op de algemene geschiedenis waar Zaffelare deel van uitmaakt.
Om een beter beeld te geven van wat er, in de loop van de geschiedenis van Zaffelare, zich ook in de wereld afspeelde is het de bedoeling om ook op deze pagina enkele historische feiten op te noemen die van belang waren in de wereldgeschiedenis. Dit vanaf 1821 tot 1921 en telkens op de honderdste verjaardag van ons dorp. Met sprongen van honderd jaar dus. Hopelijk wordt dit voor u, de bezoeker, een leuke reis in de geschiedenis!
In deel 1 van deze rubriek kan u kennis maken met het jaar 1221, 1321, 1421 en 1521.
In deel 2 kon u enkele hoogpunten ontdekken uit 1621 en 1721.
Deel 3 belichtte enkele hoofdpunten uit het jaar 1821.
Laat niet na ook een kijkje te nemen op 800 jaar Zaffelare door Bert Vervaet, over de geschiedenis van Zaffelare zelf!
1921
1921 een REVOLUTIONAIR JAAR voor de BELGISCHE VROUWEN?
Exact één eeuw geleden verwierven de vrouwen in België bepaalde rechten die we vandaag zo vanzelfsprekend vinden dat we vergeten dat ze destijds een radicale kentering inluidden in de traditionele samenleving. De taakverdeling tussen de seksen stond niet ter discussie, want ze steunde op een onveranderlijke ‘natuurlijke orde’. Anderzijds schatte de kapitalistische logica alleen onbezoldigd werk naar waarde terwijl ze huishoudtaken (uitsluitend voor vrouwen), hoe essentieel ook, als compleet waardeloos beschouwde.
Het lijdt niet de minste twijfel dat de Eerste Wereldoorlog het onderuit halen van de maatschappelijke orde heeft bespoedigd. Noodgedwongen moesten de vrouwen bepaalde functies en taken vervullen waar ze tot dan toe niet van op de hoogte waren.
Marie Spaak-Jason
23 juli 1873 - 8 maart 1960
(Meer info)
Maar laten we terugkeren naar 1921. Toen stemden de vrouwen voor het eerst bij de gemeenteraadsverkiezingen, het was op 21 april. Ze stelden zich ook voor het eerst kandidaat bij diezelfde verkiezingen. Hun uitslag viel best mee voor een nieuw begin: 196 gemeenteraadsleden, 13 schepenen en 6 burgemeesters. Nog in de politiek was er een andere primeur: de komst van een vrouw in de Senaat: Marie Spaak-Janson (de moeder van Paul-Henri), die lid was van de Belgische Werkliedenpartij. Op voorstel van Emile Vandervelde droeg de Algemene Raad van de partij haar voor als gecoöpteerd senator en op 27 december nam ze zitting in het prestigieuze halfrond. In die functie bleef ze aan tot in 1958. Als we denken dat ze er gewoon graag bij zat voor de sier, of symbolisch, kennen we haar slecht. Haar talrijke toespraken gingen doorgaans over onderwijs, kinderen, de situatie van de vrouw en drankbestrijding. Nog een Belgische primeur: de bezoldigingen werden losgekoppeld van het geslacht: het salaris van de onderwijzeressen werd afgestemd op dat van de onderwijzers.
Zo bracht 1921 een reeks hervormingen op gang waarvan de dynamiek 100 jaar later niets aan kracht heeft ingeboet.
(Tekst overgenomen uit 'Focus on Belgium' 08/03/2021)
© Gallica BNF Agence Rol / Public domain / 1921
© Wikimedia Commons / National Library of Ireland on The Commons / No restrictions / 1921 (op de foto: Ieren bidden op straat dat er geen burgeroorlog komt. Hetgeen in 1922 wel zou uitbarsten.
Michael Collins (16 oktober 1890 - 28 augustus 1922). Vermoord op 22 augustus 1922 te Béal na mBlath, Ierland.
Na weken overleggen was de overeenkomst
eindelijk getekend op 6 December 1921
Verdere gebeurtenissen wereldwijd in 1621...
Monte Carlo (Monaco), 24 maart 1921
Eerste Olympische Spelen voor vrouwen
De Vrouwenolympiade van 1921 in Monte Carlo (Monaco) was het eerste internationale vrouwensportevenement.
De spelen werden georganiseerd door Alice Milliat en Camille Blanc, directeur van de “International Sporting Club de Monaco” als reactie op de beslissing om geen atletiekwedstrijden voor vrouwen op te nemen in de Olympische Spelen van 1924.
Aan de spelen in Monte Carlo namen 100 vrouwelijke atleten uit vijf landen deel: Frankrijk, Italië, Zwitserland,
het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. Er waren 10 competities: hardlopen (60 meter, 250 meter, 800 meter,
4 x 75 meter estafette, 4 x 175 meter estafette en 65 meter hordelopen), hoogspringen, verspringen, speerwerpen en kogelstoten. Er waren ook demonstratie-evenementen in verspringen zonder aanloop, basketbal, gymnastiek, pushball en ritmische gymnastiek. De spelen vonden plaats in de “Tir aux Pigeons” in de tuinen van het casino van Monte Carlo.
London, 6 december 1921
Anglo-Iers Verdrag ondertekend
Het Anglo-Ierse Verdrag wordt ondertekend in Londen en maakt een einde aan de Ierse Onafhankelijkheidsoorlog die van 1919 tot 1921 heeft geduurd. Het leidde tot de oprichting van de Ierse Vrijstaat, een onafhankelijke natie die 26 van de 32 Ierse graafschappen omvatte.
Gevolgen:
Alle ondertekenaars beseften zeer goed de historische betekenis. Voor de Britten betekende het verdrag het einde van een niet te winnen oorlog, die een halve eeuw ook de Britse politiek had verscheurd.
De Zes Graafschappen (Ulster) waren er niet bij, een doekje voor het Britse bloeden en een bittere pil voor de nationalisten (goed voor de Britten, slecht voor de nationalisten). Maar voor de Zesentwintig Graafschappen was er veel meer dan zij ooit hadden kunnen verwachten: na eeuwenlange Engelse onderdrukking nu feitelijke onafhankelijkheid voor (het grootste deel van) Ierland.
Michael Collins ( Iers politicus, verzetsstrijder en revolutionair) schreef dezelfde dag van de ondertekening aan een vertrouweling: "Today, I Signed My Death Warrant" — "Vandaag heb ik mijn doodvonnis getekend."
Het verdrag leidde tot de stichting van de Ierse Vrijstaat in 1922. Maar het veroorzaakte ook een scheuring in Sinn Féin, en leidde tot de Ierse Burgeroorlog die een jaar zou duren.
Pittsburgh, US, 11 april 1921
Eerste sportwedstrijd 'live' op radio uitgezonden
Voor het eerst wordt een sportwedstrijd "live" op de radio uitgezonden; Florent Gibson geeft voor het radiostation KDKA in Pittsburgh een verslag van de bokswedstrijd tussen Johnny Ray en Johnny Dundee.
(Dundee won ;)
Opper- Silezië, 1 mei 1921
Begin van de derde en grootste opstand van Polen in Opper-Silezië
Als provincie van het koninkrijk Pruisen behoorde Silezië sinds 1871 tot het Duitse Keizerrijk. Na de Duitse nederlaag in de Eerste Wereldoorlog organiseerden de geallieerden een volksraadpleging over de vraag of Opper-Silezië Duits moest blijven of Pools moet worden. Ondanks het feit dat 60% vóór Duitsland stemde, werd het delfstofrijke oosten van het gebied met het grootste deel van de industrie toch aan de Polen toegekend. Daarmee werd een roerige periode (1919-1921) besloten van pro-Poolse zogenaamde "Silezische Opstanden" en daartegen in het geweer komende Duitse vrijkorpsen.
Een grote Duitstalige, althans Duitsgezinde, bevolkingsgroep onder de Opper-Sileziërs in dit afgestane deel kwam nu binnen de Poolse grenzen terecht. Om spanningen in goede banen te leiden werd door de Volkenbond een minderheidsstatuut opgesteld voor de bescherming van hun rechten, maar dat loste de spanningen niet op omdat Polen het gebied wilde poloniseren en zich dat niet goed liet verenigen met de handhaving van minderhedenrechten. In het westelijke deel dat Duits bleef werden de rechten voor de Pools minderheid evenmin geëerbiedigd en na de nationaalsocialistische machtsovername (1933) buiten de orde gesteld. Tussen 1920 en 1940 vertrokken enkele honderdduizenden Sileziërs van de ene naar naar de andere zijde van de staatsgrens. (Meer? https://nl.wikipedia.org/wiki/Silezië)
Opstanden. Poolse opstandelingen in Opper-Silezië barricaderen een weg. De meeste Sileziërs willen bij Duitsland horen, maar het Verdrag van Versailles heeft dat anders bepaald. Polen, Silezië, 1921.
Fotocollectie Het Leven (1906-1941)
4 augustus 1921
Het London Ultimatum
Als Duitsland niet snel de opgelegde herstelbetalingen uitvoert, zullen de geallieerden het Ruhrgebied bezetten.
Aanleiding: De Weimarrepubliek was door het Verdrag van Versailles van 1919 verplicht herstelbetalingen aan de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog te doen. Vooral de Franse minister-president en minister van Buitenlandse Zaken Raymond Poincaré hield, omwille van de economische en veiligheidsbelangen van Frankrijk, vast aan een compromisloze naleving van de bepalingen van het Verdrag van Versailles. Doordat er vertragingen bij de leveringen waren opgelopen, viel het Franse leger meermaals onbezet gebied binnen. Op 8 maart 1921 bezetten de Franse en Belgische troepen de steden Duisburg en Düsseldorf in de gedemilitariseerde zone. Met de bezetting van dit gebied verzekerde Frankrijk zich van een uitvalsbasis voor een mogelijke bezetting van het gehele Rijn-Westfaalse industriegebied. Ook maakte de controle over de Duisburg-Ruhrorter havens het mogelijk nauwlettend toe te zien hoeveel de totale uitvoer van kolen, staal en afgewerkte producten van het Ruhrgebied bedroeg. Daarop volgde het zogenaamde "London Ultimatum" van de Britse premier David Lloyd George van 5 mei 1921, waarin de geallieerde overwinnaars de Duitse herstelbetalingen voor een bedrag van 132 miljoen goudmarken bleven eisen, met het dreigement, in geval van weigering het Ruhrgebied te bezetten. (Meer? Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ruhrbezetting).
Ondertekening van de Vrede van Versailles 1919 (William Orpen, detail)
31 mei en 1 juni 1921
Rassenrellen in Tulsa
De rassenrellen van Tulsa, ook wel het het bloedbad van Tulsa genoemd,[1] in de Amerikaanse staat Oklahoma vonden plaats op 31 mei en 1 juni 1921. Na een incident met een blank meisje vielen blanke inwoners van Tulsa op een georganiseerde wijze zwarte burgers en bedrijven aan.
Hierbij zijn tussen de vijfenzeventig en driehonderd Afro-Amerikanen om het leven gekomen. De Tulsa-rassenrellen zijn daarmee een van de gewelddadigste uitbraken van raciaal geweld in de geschiedenis van de Verenigde Staten.
(Lees er hier meer over - Wikipedia)
De Afro-Amerikaanse wijk Greenwood (Tulsa) in brand, 31 mei 1921
29 juli 1921
In Duitsland wordt Adolf Hitler gekozen tot leider van de NSDAP met dictatoriale macht.
Adolf Hitler (Braunau am Inn, 20 april 1889 – Berlijn (Führerbunker), 30 april 1945) was een in Oostenrijk-Hongarije geboren Duits politicus, oorlogsmisdadiger, verantwoordelijk voor misdaden tegen de menselijkheid. Hij wordt persoonlijk verantwoordelijk geacht voor het rassenbeleid van het Derde Rijk en de dood van miljoenen mensen die tijdens zijn bewind zijn omgekomen. Hij was de leider van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Op 30 januari 1933 kwam hij aan de macht als rijkskanselier van Duitsland en na 2 augustus 1934 als staatshoofd (Führer en rijkskanselier). Hij was aan de macht tot aan zijn dood in 1945. Hitler is het meest bekend om zijn centrale rol in de opkomst van het nationaalsocialisme, de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust.
(Lees er hier meer over - Wikipedia)
.jpg)
Maksim Gorki
13 juli 1921
Maksim Gorki doet een oproep naar de westerse landen voor noodhulp tegen de hongersnood die de Sovjet-Unie treft.
De Russische Hongersnood van 1921-1922, ook bekend als de Povolzje hongersnood, was een hongersnood die het bolsjewistische Rusland trof in de lente van 1921, en tot 1922 duurde. De hongersnood kostte aan ongeveer 5 miljoen mensen het leven,
met name in de regio Idel-Oeral.
De hongersnood was het gevolg van een combinatie van factoren, waaronder de Eerste Wereldoorlog en Russische Burgeroorlog, het oorlogscommunisme en de verstoring van de landbouw. Vooral het prodrazvjorstka-beleid van het oorlogscommunisme wordt gezien als veroorzaker van de hongersnood.
Maksim Gorki pseudoniem van Aleksej Maksimovitsj Pesjkov (Nizjni Novgorod, 28 maart 1868 – Moskou, 18 juni 1936) was een Russische roman- en toneelschrijver. Het pseudoniem staat voor: 'de Grootste Bittere'. (Meer over Gorki).
14 juli 1921
Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti ter dood veroordeeld
Ferdinando Nicola Sacco (Torremaggiore, 22 april 1891 – Boston, 23 augustus 1927) en Bartolomeo Vanzetti (Villafalletto, 11 juni 1888 – Boston, 23 augustus 1927) waren twee Italiaanse anarchisten die in 1908, onafhankelijk van elkaar, naar de Verenigde Staten emigreerden en elkaar daar leerden kennen.
De twee Italiaans-Amerikaanse mannen werden elk beschuldigd van twee moorden in verband met een gewapende overval in Massachusetts, waarbij $ 15.000 was buitgemaakt. Beiden verklaarden onschuldig te zijn. Hun proces was volgens vele bronnen het evenement van het decennium - het had politieke intriges, anti-Italiaanse xenofobie en drama binnen en buiten de rechtszaal en ook in het buitenland over de vraag of de beide mannen ten onrechte waren beschuldigd en werden vervolgd. In 1921 werden beiden ter dood veroordeeld, hoewel aan het bewijs tegen hen getwijfeld werd en hun proces en de publiciteit eromheen was bezoedeld met vreemdelingenhaat en ideologisch beladen. Jaren van beroep zouden volgen vóór hun uiteindelijke executie, die zou leiden tot rellen in Parijs en Londen.
In 1920 waren zij in een tram aangehouden op verdenking van een dubbele roofmoord vijf dagen eerder in Braintree (Massachusetts). Sacco en Vanzetti werden in staat van beschuldiging gesteld en hoewel tijdens een langslepend proces feitelijk niets wees op hun schuld – er waren meerdere getuigen die verklaarden dat hun aanwezigheid op de plaats van het misdrijf uitgesloten zou zijn – ter dood veroordeeld. Hoewel ze gratie hadden kunnen krijgen, weigerden zij dit omdat zij dan schuld hadden moeten bekennen. Overal in de VS en daarbuiten waren jaren achtereen massale protesten en massabetogingen tegen deze gruwelijke vorm van klassenjustitie. Mensen als Albert Einstein, Anatole France, Romain Rolland, Henri Barbusse, George Bernard Shaw, John Dos Passos, Alfred Dreyfus en Madame Curie tekenden petities. Niets mocht baten. Op 23 augustus 1927 werden beiden op de elektrische stoel ter dood gebracht. Er ging een golf van ontzetting door de wereld.
Steunbetuigingen voor Sacco en Vanzetti.
Sacco (r.) en Vanzetti in de boeien
Vanzetti, ter dood veroordeeld tot electrocutie, antwoordt rechter Thayer op 9 april 1927 (originele versie in Engels):
« If it had not been for these things, I might have lived out my life talking at street corners to scorning men. I might have died, unmarked, unknown, a failure. Now we are not a failure. This is our career and our triumph. Never in our full life could we hope to do such work for tolerance, for justice, for man's understanding of man as now we do by accident. Our words — our lives — our pains — nothing! The taking of our lives — lives of a good shoemaker and a poor fish-peddler — all! That last moment belongs to us — that agony is our triumph. »
ennio morricone/joan baez
The ballad of Sacco and Vanzetti
27 november 1921
Gandhi lanceert boycot van Britse goederen en niet-coöperatie
De Prins van Wales begint zijn bezoek aan Brits-Indië. Een wijdverbreide beweging van boycot van Britse goederen en niet-coöperatie wordt gelanceerd door Gandhi en de Congrespartij met de steun van Moslims tegen de koloniale overheersing en voor het herstel van het Kalifaat (1921-1922). De beweging bereikte in november haar hoogtepunt in een massale hartal ('werkonderbreking') om te protesteren tegen het bezoek van de Prins van Wales.
Mohandas Karamchand Gandhi (2 oktober 1869 – New Delhi, 30 januari 1948), vaak Mahatma Gandhi genoemd, was een Indiase jurist en politicus, die nationaal en spiritueel leider van India werd.
Na een rechtenstudie in Engeland vertrok Gandhi naar Zuid-Afrika, waar hij zich voor de Indiase bevolkingsgroep inzette. Na terugkeer in India werd hij leider in de Indiase onafhankelijkheidsstrijd. Mahatma Gandhi was een van de grondleggers van de moderne staat India en voorstander van actieve geweldloosheid als middel voor revolutie.
Gandhi spande zich ook in voor verzoening tussen hindoes en moslims in India. Hij werd op 30 januari 1948 in New Delhi vermoord door een extremistische hindoe.
De volgende dag kwamen een miljoen mensen naar New Delhi om afscheid te nemen van hun Mahatma. Een zee van mensen volgde de rouwstoet. Men maakte gezamenlijk te voet de tocht van Birla Bhavan naar Raj Ghat, een afstand van ongeveer 9 km.
(Lees meer over hem op Wikipedia)
Mohandas Karamchand Gandhi (portret omstreeks de late jaren 1930)
Mahatma Gandhi Arrives in the U.K. (1931) | British Pathé
1921 was, zoals alle 'honderd jaren sprongen' een jaartal overvol gebeurtenissen, waarvan slechts enkelen hierboven vermeld staan. Geschiedenis is boeiend en kan ons veel leren. Geschiedenis kan zich herhalen, ten goede of ten slechte. Ook daaruit kunnen wij ook leren. Ik moedig elke bezoeker aan om zelf ook even op zoek te gaan naar feiten uit het verleden. Zij het politieke geschiedenis, kunstgeschiedenis, natuurgeschiedenis of wat het ook mag wezen. Boeiend zal het zijn (het een wat meer dan het ander). U hoeft slechts een jaartal in Google te tikken en u krijgt lijsten met gebeurtenissen. De links op alle honderd jaren sprongen zullen u van her naar der brengen, steeds meer en dieper de geschiedenis in. We zijn aan het eind van de sprongen gekomen. Misschien (beslist) komt er nog een
Centum Annos Salit 5 met enkele hoogtepunten van het jaar 2021...
Ik sluit graag af met een muziekstuk van de Finse componist Jean Sibelius. In 1921 componeerde hij de Suite mignonne, opus 98/1 en de Suite champêtre, opus 98/2. Hopelijk tot gauw op een van onze evenementen (als deze ooit nog mogen doorgaan...)
Jean Sibelius (1865 - 1957)
Jean Sibelius – Suite mignonne & Suite champêtre